Tương lai nào cho ngành lập trình 2025?

Thiệt tình thì dạo này mình đang cảm thấy hơi bi quan và mất niềm tin vào tương lai của cái ngành lập trình mà anh em mình đang theo đuổi. Mình đi làm cũng hơn chục năm có lẻ rồi, thường thì mình hay chém gió mấy chủ đề lạc quan, vui vẻ, khích lệ anh em là chính.

Cũng hong muốn làm anh em hoang mang, nhưng mà đôi khi mình cũng phải sáng mắt ra một chút, nhìn thẳng vào thực tế phũ phàng của thị trường. Nên hôm nay, mình xin phép chia sẻ một góc nhìn hơi “u ám” một tẹo về ngành mình, lý do mình thấy lo lo, và liệu còn chút ánh sáng cuối đường hầm nào cho anh em mình không nhé.

Đây là góc nhìn cá nhân của mình thôi nha, dựa trên những gì mình quan sát và trải nghiệm. Anh em có thể đồng tình hoặc phản đối, thoải mái ha!

Mấy nỗi lo không của riêng ai

1. Thị trường lao động đang hơi “ảm đạm”

Cái điểm đầu tiên khiến mình thấy hơi rén, đó là thị trường lao động ngành mình dạo này nó không còn màu hồng như mấy năm trước nữa.

Làn sóng layoff: Nghe tin mấy ông lớn như Facebook, Microsoft, Amazon layoff cả mấy ngàn người vì “performance dưới đáy” là thấy hơi lạnh gáy rồi. Ngay cả Google, Microsoft, mấy cái chỗ xưa nay được coi là “viện dưỡng lão” an toàn, khó bị đuổi trừ khi làm gì động trời, giờ cũng siết performance, layoff thường xuyên hơn.
Cung vượt cầu?: Lượng developer ra thị trường ngày càng đông, trong khi nhu cầu tuyển dụng có vẻ đang chững lại hoặc giảm đi. Điều này dẫn đến việc cạnh tranh khốc liệt hơn, lương lậu cũng không còn “trên trời” như trước.
Junior khó tìm việc: Mấy bạn mới ra trường, fresher giờ tìm việc khó khăn hơn hẳn. Cạnh tranh thì đông, có khi cả chục người tranh một suất fresher, thậm chí phải chấp nhận thực tập không lương.

Nói chung là cái thời hoàng kim “ngồi chơi xơi nước” lương nghìn đô có vẻ đang dần qua rồi anh em ạ.

Không biết ông em 96 Bách Khoa giờ ra sao

2. AI đang “lăm le” chén cơm của anh em?

Cái thứ hai còn đáng lo hơn, đó là sự phát triển nhanh như điện xẹt của AI, đặc biệt là Generative AI (ChatGPT, Copilot, Stable Diffusion…).

Mới 3-5 năm trước thôi, ai mà tin được AI có thể viết code, làm ảnh, soạn nhạc ngon lành cành đào như giờ đâu. Hồi xưa mình còn mạnh miệng kêu:

Chừng nào đưa requirement mà AI tự viết code, tự giải bài toán được thì nó mới thay thế được developer!

Ấy thế mà đùng một cái, ChatGPT nó ra đời, nó làm được luôn mới đau! Giờ thì:

AI viết code nhoay nhoáy: Từ function nhỏ lẻ đến cả module, đưa yêu cầu là nó “phun” code ra.
Năng suất tăng vọt: Mấy tool như Copilot giúp dev code nhanh hơn, tăng năng suất đáng kể. Mà năng suất tăng thì, ờm, công ty cần ít người hơn để làm cùng một lượng việc.
Dân tay ngang cũng “code” được: Giờ mấy người không biết gì về code cũng có thể nhờ AI viết script tự động hóa công việc, làm app demo nho nhỏ để gọi vốn hoặc mấy job freelance trên Upwork. Stack Overflow lượng truy cập cũng giảm vì người ta hỏi AI cho lẹ.

Nghe tới đây chắc nhiều anh em, nhất là mấy bạn junior, thấy hơi “toang” rồi đúng không?

Anh em ai cũng Vibe Code ra cái app nho nhỏ rồi, cần gì code nữa

3. Thế hệ Junior biết đi đâu về đâu?

Đây chính là cái mình lo lắng nhất cho tương lai ngành này.

AI làm tốt hơn Junior?: Nhiều task đơn giản, AI làm còn ngon hơn cả junior mới vào nghề (ít lỗi hơn, code có khi còn chuẩn hơn). Vậy công ty việc gì phải tuyển junior về đào tạo cho tốn công?
Cơ hội học hỏi ít đi: Khi công ty ưu tiên senior + AI, các bạn junior sẽ ít có cơ hội cọ xát, làm việc thực tế, học hỏi kinh nghiệm để mà leo lên senior được.
Nguy cơ “nghiện” AI: Giống như ngày xưa anh em mình quá phụ thuộc Google, Stack Overflow, giờ các bạn trẻ có nguy cơ quá lệ thuộc vào AI. Cứ prompt cho AI viết code mà không hiểu bản chất, không tự debug được. Tới lúc AI “ngáo” hoặc gặp bài toán khó AI bó tay là các bạn cũng… bó luôn!

Cứ cái đà này, không có lứa junior kế cận chất lượng thì lấy đâu ra senior trong tương lai? Nghe hơi chua ha!

Nhưng khoan! Đừng vội vứt bàn phím!

Nghe mình than thở nãy giờ chắc anh em tụt mood lắm rồi. Nhưng mà thôi, bình tĩnh, cái gì cũng có hai mặt. Bên cạnh mấy cái đáng lo thì cũng còn vài điểm sáng và hi vọng le lói:

1. AI vẫn còn “ngáo” và cần người “dắt”

Công nhận AI giờ khôn thật, nhưng nó vẫn chưa hoàn hảo 100%.

Hay “tự chế” thông tin: AI, đặc biệt là LLM, vẫn còn tình trạng “hallucinate” – bịa thông tin như thật. Code nó viết ra vẫn cần người kiểm tra, sửa lỗi, đảm bảo chạy đúng.
Thiếu sót nhiều kỹ năng: AI chưa thể thay thế con người ở các mảng cần tư duy phức tạp, sáng tạo, và đặc biệt là kỹ năng mềm: giao tiếp với khách hàng, làm việc nhóm, thiết kế hệ thống, giải quyết vấn đề phức tạp…
Nó chỉ là công cụ: Ít nhất là trong vài năm tới, AI vẫn đóng vai trò là trợ thủ đắc lực giúp tăng năng suất, chứ chưa thay thế hoàn toàn được developer đâu.

Anh em Vibe Code ra app rồi thì… thuê dev để code thêm với fix bug nữa

2. Doanh nghiệp còn “rén” chưa dám xài AI thả ga

Nhiều công ty, nhất là mấy ông lớn hoặc mấy ngành đặc thù (tài chính, y tế), vẫn còn e dè trong việc tích hợp AI sâu vào hệ thống. Lý do là vì:

Lo ngại bảo mật, riêng tư: Dữ liệu code, dữ liệu khách hàng mà đưa cho bên thứ ba như OpenAI thì cũng hơi ghê răng.
Cần hệ thống ổn định, đáng tin cậy: AI dù sao vẫn còn mới, độ ổn định và chính xác chưa thể đảm bảo 100% cho các hệ thống quan trọng.
Sức ì doanh nghiệp: Thay đổi quy trình, tích hợp công nghệ mới vào các hệ thống cũ tốn rất nhiều thời gian và công sức.

Nhiều công ty đang tự phát triển AI nội bộ hoặc dùng các bản Enterprise có cam kết bảo mật rõ ràng. Quá trình này cũng cần thời gian, có thể là 3 tới 5 năm nữa. Đây là khoảng thời gian quý báu cho anh em mình đó.

3. Biến AI thành “đệ”, đừng coi nó là “kẻ thù”

Thay vì sợ hãi, căm ghét AI, sao anh em mình không học cách làm chủ nó?

Tăng năng suất: Dùng AI để code nhanh hơn, debug lẹ hơn, làm documentation tự động…
Học cái mới dễ hơn: Nhờ AI giải thích concept, tóm tắt tài liệu, đưa ví dụ… Học công nghệ mới chưa bao giờ dễ như bây giờ.
Làm dự án cá nhân: AI giúp hiện thực hóa mấy ý tưởng hay ho mà hồi xưa mình lười hoặc không đủ thời gian làm. Mình còn dùng AI để làm phụ đề vlog, làm bé Vtuber Nhi Nhi nè.
Mở ra cơ hội mới?: Biết đâu nhờ AI, nhiều người tay ngang làm được app demo, gọi vốn thành công, rồi lại quay lại thuê dev team để xây dựng sản phẩm hoàn chỉnh thì sao? Lúc đó có khi việc lại nhiều hơn ấy chứ!

Túm cái váy lại, anh em dev nên làm gì?

Chém gió nãy giờ cũng dài rồi, tóm lại là tương lai ngành mình đúng là có nhiều thách thức, nhưng không phải là hết đường.

Theo mình thì anh em dev nên:

Đừng quá hoang mang (ít nhất là trong 5 năm tới): Công việc chắc vẫn ổn, nhưng đừng chủ quan.
Học cách dùng AI hiệu quả: Coi nó như một công cụ bắt buộc phải biết, giống như biết dùng Google hay Git vậy. Nó sẽ giúp bạn tăng năng suất và không bị tụt hậu.
Nâng cấp bản thân liên tục: Tập trung vào những kỹ năng mà AI khó thay thế:
- Tư duy hệ thống, thiết kế architecture.
- Kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp, debug sâu.
- Kỹ năng mềm: giao tiếp, làm việc nhóm, trình bày.
- Kiến thức chuyên sâu về một lĩnh vực (domain knowledge).
Đừng lệ thuộc hoàn toàn vào AI: Luôn hiểu rõ code AI viết ra, giữ vững kiến thức nền tảng và khả năng tự code, tự debug.
Mở rộng tư duy: Có thể nghĩ đến những hướng đi khác ngoài việc chỉ code thuần túy, ví dụ như làm BA, PM, hoặc các công việc tận dụng AI theo cách sáng tạo hơn.

Quảng cáo nhẹ: Anh em nào muốn học bài bản về Generative AI thì nghía qua khóa học hoccodeai.com của mình nha, dạy từ cơ bản tới ứng dụng thực tế, có dự án để làm, còn đang giảm giá đó!